وراثت و رفتار

وراثت و رفتار

ژنتیکه روشی برای وراثت شناسی است.

رشته وراثت شناسی رفتاری: رشته ای است مرکب از روشهای وراثت شناسی در روان شناسی که در بررسی شیوه ی به ارث رسیدن ویژگی های رفتاری به کار میرود.

هدف: میخواهند بدانند که ویژگیهای روانی مثل توانایی ذهنی مزاج و استواری هیجانی تا چه اندازه ای از والدین به ارث می رسد.

ژنوتیپ و فنوتیپ:

مواد ژنتیکی به فراخور محیط به شکلهای متفاوتی خود را نشان میدهند بنابر این خصوصیات مشهود و قابل اندازه گیری یک شخص به دلیل علوت تجربه ها میتوانند میرات ژنتیکی او را دقیقا نشان دهند. دانشمندان برای توجیه شکاف موجود میان ژنها و رفتاره ژنوتیپ و فنوتیپ را از هم جدا کردند.

ژنوتیپ: میراث ژنتیکی و مواد ژنتیکی موجود در فرد است.

فنوتیپ: طرز بروز ژنوتیپ به صورت خصوصیات مشهود و قابل اندازه گیری است فنوتیپ شامل خصوصیات جسمی و روان شناسی است.

نکات:

واحد وراثتی= ژن

اغلب سلولهای بدن ۴۶ کروموزوم دارند.

انسان به هنگام لقاح ۲۳ کروموزوم از نطفه پدر (اسپرم) و ۲۳ کروموزوم از تخمک مادر دریافت میکند.

هر ژن بخشی از مولکول DNA یا اسید دیوکسی ریبونوکلئیک است.

مولکول DNA دو رشتهای تاب خورده و شبیه نردبان است.

همه DNAها ترکیب شیمیایی واحدی دارند ← ۱ یک قند ساده به نام دیوکسی ریبوز -۲ فسفات – چهار باز آدنین (A) گوانین (G) تیمین (T) و سیتوزین (C)

دو رشته مولکول DNA متشکل از فسفات و قند هستند و زوجهای باز آنها را از هم جدا میکند

آرایش گوناگون بازها تنوع بسیار به DNA از لحاظ پیامهای وراثتی میدهد.

ژنهای همه ی سلولها یکسان هستند اما ماهیت اختصاصی هر سلول ناشی از این است که فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد ژنهای آن فعال هستند.

ژنهای بارز و نهفته

در هر جفت ژن هر یک از ژنها میتواند بارز با نهفته .باشد اگر هر دو زن بارز باشند. ویژگی آنها در شخص پدیدار میشود اما اگر یکی بارز و دیگری نهفته باشد، ژن بارز ویژگی را تعیین می.کند ژن نهفته هر ویژگی فقط به شرطی نمایان میشود که ژن دریافتی از پدر و مادر، هر دو نهفته باشد.

رنگ ،چشم طاسی زال تنی هموفیلی و حساسیت به پیچک سمی از جمله ویژگیهایی هستند که از طریق ژنهای نهفته به ارث میرسند. دو بیماری فنیل کتونوریا (PKU) و هانتینگتون (HD دستگاه عصبی را دچار تباهی میکند و همراه با آن اختلالهای رفتاری و شناختی بروز میکند. PKU ناشی از عمل ژن نهفته ای است که از هر دو والد به ارث میرسد نوزاد در این بیماری نمیتواند اسید آمینه ضروری به نام فنیل آلانین را هضم کند این اسید در بدن انباشته شده و دستگاه عصبی را مسموم میکند و آسیبهای مغزی بازگشت ناپذیری به بار می آورد. کودکان دچار PKU عقب مانده هستند و قبل از ۳ سالگی میمیرند

درمان اگر این بیماری هنگام تولد نوزاد تشخیص داده شود میزان فنیل آلانین با برنامه غذایی کنترل میشود و فرد از هوش و سلامت خوبی برخوردار خواهد شد.

HD ناشی از یک ژن بارز است. ،بیمار گویایی و کنترل حرکاتش را از دست میدهد و اختلال بارزی در حافظه و توانایی ذهنی پیدا میکند در فاصله ی ۳۰ تا ۴۰ سال آشکار میشود و آثار دراز مدت این بیماری تباهی مغز و در نتیجه مرگ است. بیشتر خصوصیات آدمی مثل هوش را نه یک جفت ژن بلکه عمل مشترک چندین ژن رقم میزنند که به آنها خصوصیات چند ژنی گفته میشود.

ژنهای وابسته به جنسیت

جفت ۲۳ ،کروموزومی جنسیت را تعیین میکند؛ در زنان XX و در مردان XY نام دارد و حامل ژنهای خصیصههای وابسته به جنسیت هستند. بیشتر اختلال هایی که خاستگاه ارثی دارند در جفت ۲۳ هستند و به همین خاطر ویژگیها و اختلالهای وابسته به جنسیت نام گرفته اند.

به علت وجود دو کروموزوم X در زنها ویژگی نهفته در زنان آشکار نمیشود زیرا ژن موجود در یکی از دو کروموزوم در برابر زن بارزی که در کروموزوم دیگر وجود دارد قرار میگیرد اما در مردها که دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم لا هستند ویژگیهای نهفته بیشتر آشکار میشود. کوررنگی صفت نهفته وابسته به جنسیت است یعنی روی کروموزومهای جنسی است. اگر مردی در کروموزوم X که از مادرش دریافت میکند. ژن کوررنگی داشته باشد کوررنگ می شود اما زنها کمتر کوررنگ میشوند زیرا یا باید هم مادر و هم پدرشان کوررنگ باشند یا پدر کوررنگ و مادر حامل ژن نفهته ی کوررنگی باشد. بررسی نقش رفتار بر وراثت

تخم کشی انتخابی جفت کردن حیوانهایی که میزان خصیصه های معینی در آنها کم یا زیاد است روشی برای بررسی اثرات وراثت است. هرگاه تخم کشی نتواند صفتی را تغییر دهد. چینین صفتی را اساساً تابع عوامل محیطی میدانیم مطالعه ی دوقلوها روش دیگری برای تفکیک آثار محیط از آثار وراثت است که طی آن ویژگیهای دوقولوهای یک تخمکی که از یک تخمک واحد به وجود آمده اند آمدهاند و ساز و برگ ارثی همانندی دارند و هر دو از یک جنسیت برخوردارند را با دوقلوهای دو تخمکی که از دو تخمک مستقل به وجود شباهتی بیش از اندازه خواهر و برادرهای معمولی ندارند و میتوانند جنسیت متفاوتی داشته باشند یا همجنس باشند) مقایسه می کنند.